بزرگان و دانشوران
بیلند علاوه بر سابقه و قدمت تاریخی زادگاه علماء،دانشمندان و محققین نامی بزرگی است که برگ زرینی بر افتخارات علمی و فرهنگ و تمدن این مرز و بوم افزوده اند . روستای بیلند درگذشته مهد علم بوده و بزرگان علمی زیادی از آن برخاسته اند . وجود دومدرسه علمیّه بسیار قدیمی در بیلند که قدمت آنها بیش از مدرسه علمیه گناباد است حکایت از وجود بزرگان این رشته دارد هم اکنون نیز تحصیل کردگان زیادی در علوم اسلامی هستند که به ارشاد مردم می پردازند.
در این قسمت با گوشه ای از زندگی آنان آشنا می شویم:
1-ملا عبدالصمد بیلندی:
آخوندملا عبدالصمد از علمای معروف گناباد فرزند مرحوم حاج ملا صادق و از شاگردان مرحوم شیخ مرتضی انصاری بوده است. در فقه و اصول کامل و دارای زهد و تقوی و انصاف بوده و مردم نیز با ایشان وثوق کامل داشتند از علمای درجه اول گناباد محسوب می شد. وی در پانزدهم شعبان یکهزار و سیصد و بیست و هفت قمری وفات یافت چند. چند فرزند از ایشان باقی ماند که معروفتر و دانشمند تر از همه شیخ ضیاءالدین بود که ایشان نیز تحصیلاتی نمود و از فضلای گناباد محسوب می شد رفتارش با همه کس خوب بود و مورد توجه و علاقه مردم بیلند بود. دکتر باستانی پاریزی در کتابش به این عالم گنابادی اشاره می کند.
2-حاج شیخ محمد تقی نظام الدین مشهور به بهلول
حاج شیخ محمد تقی بسیار با هوش و دارای حافظه قوی بوده و هرچیز را که می خواند بزودی حفظ می کرد . درسال 1312 شمسی در مسجد گوهر شاد منبر رفت و مردم را بر مخالفت حکومت وقت برانگیخت سپس به افغانستان رفت و چندین سال از زندگی خود را در زندان افغانستان سپری کرد. وی شهرت جهانی داشته و سالهای متمادی در کشورهای عراق،مصر، و افغانستان بسر برده و سپس به ایران برگشت. ایشان دارای کتابهای متعددی از جمله خواهر و برادر کربلا، دیوان بهلول، خاطرات سیاسی بهلول و ... می باشد.
[علامه بهلول درهشتم مردادماه سال1384 درگذشت و در زادگاهش گناباد به خاک سپرده شد.]
3- حاج ملا شیخ ذبیح الله بیلندی:
یکی از علمای معروف قرن اخیر گناباد مرحوم حاج ملا شیخ ذبیح الله بود که در سال 1268 متولد شد و از سال 1283 مشغول به تحصیل علوم دینی گردیده و پس از تکمیل تحصیلات دینی در سال 1304 با دختر عموی خود ازدواج و در بیلند وطن خود سکونت گزید و به رسیدگی به امور شرعی و امامت جماعت و تدریس مشغول گردید. در سال 1314 قمری به سفر حج رفت و در سال 1354 مجدداً مشرف به زیارت خانه خدا شد و در هفده ربیع الاول 1358 در بیلند بدرود زندگانی گفت.
4-حاج شیخ نجم الدین بیلندی:
دیگر از فضلای مشهور قرن اخیر مرحوم حاج شیخ نجم الدین بیلندی است که از اطبای معروف گناباد و از وعاظ مشهور زمان خود در آنجا بوده است. طبیب حاذقی بوده و معالجات بسیار سودمند و موثّری می نموده است که هم اکنون نزد معمرین گناباد مشهور می باشد. بیانات منبری او خیلی شیوا و خوب بوده است . حاج شیخ نجم الدین فرزند مرحوم حاج ملا صادق بوده. حاج ملا صادق چهار فرزند داشته که عبارتند از:حاج ملاعلی اکبر،آخوند ملاعبد الصمد،حاج شیخ نجم الدین و چهارم ملا شیخ ذین العابدین. حاج شیخ نجم الدین در دوازده شعبان یکهزار و سیصد پنج قمری وفات یافت و چهار پسر شه نفرشان بنامهای ملا جعفر ملقّب به مجد الاشراف دارای نام فامیلی بیلندی و ملا صادق و ملا محمد حسین از او باقی ماند. ملا جعفر طبق رویّه پدر طبابت می کرد و مردم هم علاقه و اعتماد کاملی به او داشتند. در یکی از بیمارستانهای مکه در بیست و یک ذی الحجه یکهزار و سیصد و هشت هجری قمری بدرود زندگانی نمود و دارای سه پسر بنامهای آقا محمد علی، مرحوم شیخ محمد و محمدرضا بوده است.
5-شیخ نظام الدین بیلندی:
یکی از دانشمندان اخیر گناباد مرحوم شیخ نظام الدین بود وی فرزند مرحوم ملا شیخ زین العابدین بوده که از اشخاص بسیار دانشمند و در فقه حکمت تبحّر کاملی داشته و در زهد و تقوی و ورع نیز به مقام ارجمندی رسیده بود. ابتدا برای تحصیل فقه و اصول به مشهد و سپس برای فرا گرفتن حکمت به سبزوار که مرکز حکیم بزرگوار حاج ملا هادی سبزواری بود و هنوز از شاگردان مکتب او کسانی بودند که روش او را دنبال می نمودند ، عزیمت نمود و پس از تحصیلات در گناباد ازدواج کرده و سپس در سبزوار موطن شد و در آنجا به تدریس علوم دینی و حکمت مشغول گردید. در اواخرعمر به گناباد آمد و در مولد خود توقف کرد و در نوزدهم شوّال یکهزار و سیصد و شصت قمری در بیلند بدرود حیات نمود. فرزند ذکور منحصر بفرد او حاج شیخ محمد تقی معروف به بهلول است که شرح حالش بیان گردید.
7-شیخ محمد بیلندی:
یکی از حکمای معروف گناباد در دوره معاصر مرحوم آقا شیخ محمد بیلندی فرزند شیخ زین العابدین بوده که از ابتدای جوانی برای تحصیل علوم عقلی و نقلی به مشهد مشرف شد و از آنجا به اصفهان رفته و از محضر اساتید معروف آنجا از قبیل آخوند ملا محمد کاشانی و جهانگیر قشقایی استفاده نموده و سپس در همانجا سکونت گزید و تا اخر عمر در مدرسه صدر اصفهان زندگی نموده و با حال تجرد گذرانید و متأهل نگردید.
مرحوم شیخ محمد از زهد و تقوی و منازعت و عفت کامل برخوردار بود و در علوم معقول و منقول استاد بود ولی به علوم حکمت و معقول بیشتر علاقه داشت. حوزه درس او مرکز و مجمع فضلا و دانشمندان عصر بود و غالب شاگردان ایشان بعداً از اساتید و فضلاء بزرگ و معروف شدند و مانند واعظ معروف و حکیم شهید حاج میرزا آقا شیرازی و مرحوم حاج آقا حسینی شهشهانی و آقا جلال همائی استاد دانشگاه و غیر آنها بلکه حاضرین حوزه درس ایشان در همان موقع نیز از فضلای طلاب محسوب می شدند.
در ذی الحجه سال 1355 مطابق بیست و چهار بهمن 1315 بدرود زندگانی نمود و جنازه ایشان با تجلیل کامل و تشییع مفصل حرکت داده و در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد . ماده تاریخ فوت ایشان این است:
با سرش آمد طبیب و گفت بتاریخ شد بحقیقت روانه جان محمد
7-ملا عبد العلی بیلندی
یکی دیگر از ساکنین با فضل و دانشمند گناباد ملا عبدالعلی بیلندی بود. او شخصی دانشمند و تحصیل کرده و با اطلاع بود ،مدتها به تحصیل علوم دینیه اشتغال و به مقامات علمی نائل گردید. مرحوم آقا شیخ اسدالله ایزدگشب در کتاب بدایع آثار خود از خودش نقل کند که روزی شخصی در موقع تحصیل به چهره اش آمده و در ضمن کلام آیه رجال لا تَلیهم تجاره و لا بیعٌ عَن ذکرالله را خواند ملا عبدالعلی پرسیده بود آیا از این رجال اکنون هم اثری هست او گفته بود در شیراز حاج میرزا کوچک و آقامیرزا بابا ذهبی هستند او به قصد ملاقات آنها حرکت کرده در سبزوار و در خدمت حاج ملاهادی سبزواری رسید و از آنجا به قصد ملاقات آنها حرکت کرد ولی چون سال قحطی بود میسّر نشد که از تهران به شیراز برود و مراجعت کرد و در اواخر عمر چشمش نابینا شد تا آنکه در سال یکهزار و سیصد و چهل قمری به مشهد مشرف شده بود در اواخر سال نود و یکم عمرش بود گفته بود چون مرگ من نزدیک است مرا به گناباد ببرید پس از چندی که مطابق با اوائل سال نودو دوم بود حرکت کرد و در بین راه در مهنه در نتگه افتاد و بر اثر صدمه آن از دنیا رفت.
لازم به ذکر است در گذشته اطبّاء و حکیم هایی در بیلند زندگی میکرده اند که در طب سنتی و گیاهی ماهر بودند و از تمامی روستاهای اطراف بیلند برای معالجه مراجعت میکرده اند و ریش سفیدان اکثر روستاهای گناباد شاهد بر این مدعا هستند و از طرفی در روستای بیلند کاروانسراهایی دیده می شود که در حال حاضر تخریب شده اند ولی در گذشته بارانداز مسافرانی بوده که جهت معالجه به این روستا مراجعه میکرده اند. از مشهورترین آنها ملا محمدجعفر بوده است. و همچنین وجود رگ زن و شکسته بند بر اهمیت روستا افزوده بود بطوریکه از دورترین نقاط کشور همراه ناراحتی هایی مثل درد کمر و درد پا و جهت رگ زنی به بیلند مراجعه میکرده اند و از معروفترین این افراد مرحوم عباسعلی حاجیان بود که در چند سال قبل به رحمت ایزدی پیوست.
نظرات شما عزیزان: